Adaptacja termiczna do zawodów w wysokiej temperaturze.
W sezonie 2020 mieliśmy okazję obserwować kilka wyścigów, podczas których z powodu ogromnego upału wielu zawodników rezygnowało z dalszej jazdy w wyścigu. W tym gronie był również Michał Kwiatkowski, podczas gorącego Strade Bianche. Temat aklimatyzacji termicznej zawodników do konkretnego miejsca, warunków i czasu zawodów wciąż wydaje się być tematem bardzo słabo dostępnym dla szerokiego grona ludzi zainteresowanych rozwiązaniem problemu granicznej reakcji organizmu na temperaturę, czy wilgotność powietrza podczas rywalizacji sportowej. Przybliżamy więc nieco ten temat, czerpiąc z opracowań naukowych, popartych testami z zwodnikami.
Strategie przystosowania się do upałów
Przygotowanie powinno koncentrować się na strategiach aklimatyzacji cieplnej, aby zmaksymalizować wyniki zawodów i uniknąć ewentualnego udaru cieplnego.
Istnieją dwa główne podejścia strategiczne:
aklimatyzacja cieplna - przeprowadzana w sztucznych środowiskach (komory klimatyczne lub sauny)
aklimatyzacja cieplna - przeprowadzana na świeżym powietrzu (ciepłe miejsca).
Główne zalety strategii przeprowadzanych w komorze klimatycznej lub saunie to: lepsza kontrola warunków środowiskowych, łatwiejsze monitorowanie odpowiedzi termoregulacyjnej bodźców do adaptacji.
Strategie przeprowadzane na otwartej przestrzeni mają następujące korzystne aspekty: mogą być przeprowadzane w miejscu, w którym odbywają się zawody łatwość monitorowania odpowiedzi termicznej zawodnika. Największym problemem strategii termo-aklimatyzacyjnych jest to, że nie wszyscy sportowcy elitarni i amatorzy mają dostęp do komory klimatycznej lub sauny, aby je wdrożyć. Dlatego jedyną opcją dla nich jest przeprowadzenie adaptacji klimatycznej w miejscach zewnętrznych.
Obie strategie obejmują adaptację fizjologiczną i zmniejszają spadek wydajności spowodowany zawodami w bardzo gorącym środowisku. Główne adaptacje fizjologiczne zachodzą w organizmie na różnych poziomach:
- adaptacje krwi (wyższy poziom w osoczu)
- większa tolerancja na rywalizację w środowisku o wysokiej temperaturze
- mniejsza przepuszczalność jelitowa
- większa ochrona mięśnia sercowego
- adaptacje procesów termoregulacyjnych, takie jak zwiększone tempo pocenia się
- adaptacje sercowo-naczyniowe
- lepsza adaptacja centralna i obwodowa do poziomu temperatury.
Uwagi dotyczące stosowania strategii aklimatyzacyjnych
Istnieje naukowy konsensus, że strategie aklimatyzacji powinny być prowadzone codziennie przez 60 minut podczas treningu, przez minimum tydzień, a najlepiej przez dwa tygodnie, aby przyniosły pożądane efekty w termoregulacji i wynikach sportowych.
Większość badań naukowych, w których oceniano protokoły adaptacji cieplnej, przeprowadzono dla krótkich protokołów adaptacyjnych (cztery do siedmiu dni). Pomimo tych jednotygodniowych protokołów, istnieją jeszcze dwa rodzaje: średnie, o czasie trwania 8-14 dni, oraz długie protokoły, dłuższe niż 15 dni. Fizjologowie i naukowcy zalecają, aby czas trwania protokołów był zgodny z czasem trwania zawodów, w których zawodnicy maja startować, ponieważ czas trwania protokołu adaptacyjnego jest bardziej skuteczny w przypadku testów o dłuższym czasie trwania. Tak więc, protokoły trwające ponad 15 dni byłyby odpowiednie dla sportowców wytrzymałościowych, którzy rywalizują w zawodach trwających dłużej niż dwie godziny w środowiskach o wysokiej temperaturze.
Ważne jest, aby pamiętać, że czas trwania każdego protokołu adaptacyjnego będzie miał wpływ na organizm, dopóki nie wystąpi graniczne niedostosowanie fizjologiczne. Podobnie, skutki niedostosowania cieplnego zaczynają być widoczne w ciągu dwóch do czterech tygodni po aklimatyzacji, w zależności od długości okresu aklimatyzacji.
Zaobserwowano, że to zmniejszenie skutków aklimatyzacji jest mniejsze u sportowców o wyższym poziomie wytrenowania. Ponadto, przeprowadzanie odświeżenia aklimatyzacji cieplnej okazało się ważną strategią w zachowaniu efektów fizjologicznych przez kilka tygodni i w konsekwencji uniknięciu utraty adaptacji fizjologicznych uzyskanych w dłuższym okresie czasu.
Foto: Cristian Casal
Planowanie aklimatyzacji cieplnej dla zawodników
Trener lub fizjolog powinien pamiętać o wielu aspektach wdrażania dobrej strategii adaptacyjnej, w tym o:
- ocenie czasu trwania zawodów i temperatury, w której będą się one odbywały, aby zdecydować, czy protokół aklimatyzacji powinien być krótszy czy dłuższy
- ocenie reakcji fizjologicznej sportowca poprzez ocenę obiektywnych i subiektywnych parametrów
- pamiętanie o dostępnych środkach do monitorowania temperatury wewnętrznej (czujniki temperatury)
Przykładem treningu cieplnego dla sportowca, który rywalizuje w gorącym klimacie, byłoby rozpoczęcie protokołu aklimatyzacyjnego trwającego od pięciu do siedmiu dni, przeprowadzonego na dwa do trzech tygodni przed wyjazdem na zawody, a następnie odświeżenie trwające od jednego do dwóch dni na kilka dni przed zawodami.
Ważne jest, aby wspomnieć, że różne protokoły muszą być zawsze zindywidualizowane, biorąc pod uwagę tolerancję i reakcję fizjologiczną sportowca, ponieważ aklimatyzacja do ciepła stanowi znaczne obciążenie dla codziennego obciążenia treningowego. Niezwykle ważna jest ocena czasu trwania i intensywności protokołu przepisanego sportowcowi oraz jego prawidłowa asymilacja, ponieważ często powoduje on odczuwalne zmęczenie, co prowadzi do znacznego spadku wydajności sportowca.
Uwagi praktyczne:
Rywalizacja w gorącym środowisku może prowadzić do znacznego spadku wydajności (pomiędzy 6%-16%), a także do wycofania się z powodu udaru cieplnego i/lub problemów żołądkowo-jelitowych.
Im dłuższy jest czas trwania protokołu adaptacyjnego, tym dłużej będzie on oddziaływał na organizm sportowca.
Na wyższym poziomie wytrenowania, straty fizjologiczne wynikające z adaptacji do ciepła będą niższe.
Straty związane z adaptacją do ciepła zaczynają być zauważalne dwa do czterech tygodni po okresie aklimatyzacji.
Dobrą strategią utrzymania osiągniętej adaptacji jest przeprowadzenie jedno- lub dwudniowych sesji odświeżających adaptację cieplną.
Wnioski
Gdy sportowcy rywalizują w gorącym środowisku, ważne jest, aby dokonać adaptacji, aby ciepło w jak najmniejszym stopniu wpływało na wydajność. Każdy trener lub fizjolog powinien zbadać najlepsze metody aklimatyzacji, czas trwania i intensywność, aby nie pogorszyć wyników sportowca podczas zawodów.
Żródło: https://corebodytemp.com/
Bibliografia
1: 20 stycznia 2021: https://www.theguardian.com/sport/london-2012-olym...
2: Racinais S, Mohr M, Buchheit M, et al. Individual responses to short-term heat acclimatisation as predictors of football perfor- mance in a hot, dry environment. Br J Sports Med. 2012;46(11):810-5
3: Oliver R. Gibson, Carl A. James, Jessica A. Mee, Ashley G.B. Willmott, Gareth Turner, Mark Hayes, and Neil S. Maxwell. Strategie łagodzenia gorąca dla wyników sportowych: A review and practitioner guidelines. Temperature (Austin). 2020; 7(1): 3-36.
4: Racinais S, Alonso JM, Coutts AJ, et al. Consensus recommendations on training and competing in the heat. Scand J Med Sci Sports. 2015;25(S1):6-19
5: Weller AS, Linnane DM, Jonkman AG, et al. Quantification of the decay and re-induction of heat acclimation in dry-heat fol- lowing 12 and 26 days without exposure to heat stress. Eur J Appl Physiol. 2007;102(1):57-66.
6: Saunders U.P., A Garvican-Lewis L., Chapman F.R., Périard DJ: Special Environments: Altitude and Heat. J Sport Nutr Exerc Metab. 2019 Mar 1;29(2):210-219.
7: From Lab to Real World: Heat Acclimation Considerations for Elite Athletes. Julia R. Casadio, Andrew E. Kilding, James D. Cotter, Paul B. Laursen. Sports Med (2017) 47:1467-1476
komentarze