TRENING KOLARSKI A ZMĘCZENIE
Każdy z nas dąży do tego, by być jak najlepszym poprzez wykonywane treningi. Trenujemy coraz mocniej, ciężej, najważniejsze by robić to mądrze. Człowiek nie jest maszyną i przeciążanie, przekraczanie zbyt często swoich barier może doprowadzić nieporządanych skutków . Jednym z nich jest objaw zmęczenia.
Zmęczenie fizyczne określono jako „niemożność kontynuowania wysiłku o wymaganym obciążeniu (mocy) – Edwards, 1983. Później dodano słowa: „która cofa się w czasie odnowy” – National Heart, Lung and Blood Institute, USA, 1990. Pierwsza część definicji uwzględnia fakt, że stopień zmęczenia zależy od stopnia zmniejszenia zdolności do generowania siły oraz szybkości skurczu. Uzupełnienie definicji pozwala odróżnić stan fizjologiczny od patologii mięśni. Nigdy nie zapominajmy że zmęczenie jest fizjologiczną reakcją obronną organizmu, który zapobiega uszkodzeniom komórek mięśniowych. Takie uszkodzenia mogłyby wystąpić w czasie nadmiernych wysiłków i powodowały by nieodwracalne zaburzenia homeostazy komórki mięśniowej. Dlatego zmniejszenie lub usuwanie objawów zmęczenia za pomocą środków farmakologicznych może prowadzić do narażenia zdrowia zawodnika. Przyczyny zmęczenia fizycznego zależą od intensywności oraz czasu trwania wysiłku.
Dzielimy je na dwie grupy:
- przyczyny mięśniowe (zmęczenie obwodowe),
- przyczyny zależne od ośrodkowego układu nerwowego (zmęczenie ośrodkowe).
ZMĘCZENIE OBWODOWE
Wysiłki krótkotrwałe o bardzo dużym obciążeniu.
Uważa się że przyczyny wewnątrzmięśniowe leżą u podłoża zmęczenia w czasie wysiłków krótkotrwałych o bardzo dużym obciążeniu. Pojawiają się wtedy szybkie niekorzystne zmiany środowiska wewnętrznego w pracujących mięśniach a mianowicie spadek stężenia ATP i fosfokreatyny a wzroście stężenia ADP, fosforanu nieograniczonego, inozynomonofosforanu (IMP), amoniaku i jonów wodoru w komórce.
Do najważniejszych przyczyn zalicza się nienadążenie szybkości resyntezy ATP za szybkością jego zużycia. W czasie tego typu wysiłków ATP jest resyntetyzowane głównie z fosfokreatyny. Lecz zawartość fosfokreatyny ulega szybko, zmniejszeniu, a nawet wyczerpaniu co uniemożliwia odbudowę ATP i prowadzi do obniżenia jego stężenia. Lecz należy podkreślić że nie dochodzi do całkowitego zużycia ATP, obniża się ono do ok 70% wartości spoczynkowej. Obniżenie zawartości ATP upośledza czynność pompy wapniowej w siateczce sarkoplazmatycznej , oraz pompy sodowo-potasowej.
Akumulacja jonów wodoru. Ten czynnik odgrywa bardzo ważną role w generowaniu zmęczenia. Już po kilku sekundach bardzo intensywnej czynności skurczowej rozpoczyna się produkcja ATP na drodze glikolizy beztlenowej. Prowadzi to do akumulacji dużych ilości mleczanu i jonów wodoru w pracującym mięśniu, a w następstwie do wzrostu jego zakwaszenia. Zakwaszenie przyspiesza wykorzystanie fosfokreatyny, a jednocześnie hamuje proces glikolizy oraz glikogenolizy. Zakwaszenie zmniejsza także szybkość wiązania jonów wapnia z troponiną C, hamuje aktywność ATPazy zlokalizowanej na głowach miofilamenów miozyny oraz zmniejsza maksymalną szybkość skracania się mięśnia i siłę skurczu.
Wzrost wytwarzania i gromadzenie się amoniaku. Stężenie amoniaku we krwi znacznie wzrasta w czasie trwania wysiłków o dużej intensywności. Długotrwałe wysokie stężenie amoniaku we krwi może zaburzyć czynności ośrodkowego układu nerwowego.
Gromadzenie się fosforanu nieograniczonego, a dokładniej mówiąc jego nadmiar w następstwie rozkładu ATP, zmniejsza siłę skurczu.
Wysiłki długotrwałe.
Główną przyczyną zmęczenia w czasie wysiłków długotrwałych jest wyczerpanie wewnątrzmięśniowych zasobów glikogenu jak i zużycie glukozy. Istnieje niebezpieczesństwo wystąpienia hipoglikemii, gdyż wątroba nie nadąża z jej produkcją z powodu wykorzystania zasobów glikogenu w tym narządzie oraz niedostatecznego tempa glukoneogenezy. Hipoglikemia upośledza czynność ośrodkowego układu nerwowego, co zmusza do przerwania wysiłku. Aby zapobiec temu praktykuje się podawanie stosownych posiłków , najprościej mówiąc, uzupełniamy wykorzystane „paliwo” dla mięśni.
Odwodnienie i zaburzenia równowagi elektrolitowej. Długotrwały powoduje utratę wody z potem , także tracony jest sód. Te czynniki na negatywną prace układu krążenia.
Gromadzenie się wolnych rodników tlenowych. Wolne rodniki tlenowe powstają w trakcie procesów utleniania w tkankach, których produkcja wzrasta w trakcie długotrwałych wysiłków. Ich nadmiar może zaburzyć czynność białek kurczliwych oraz hamować aktywność pompy sodowo-potasowej w błonie komórkowej.
ZMĘCZENIE OŚRODKOWE
Wiele danych wskazuje na psychiczne podłoże zmęczenia w czasie wysiłku takich jak:
- zmęczenie odczuwalne poprzedza zmęczenie fizjologiczne,
- odpowiednia motywacja może wydłużyć czas trwania wysiłku pomimo zmęczenia,
- dobrze dobrany i spersonalizowany trening może zwiększyć tolerancje na zmęczenie.
PRZETRENOWANIE
Zbyt intensywny , lub zbyt długi trening, może powodować wystąpienia u zawodnika stanu zwanego przetrenowaniem. Oto najczęściej występujące objawy w przetrenowaniu:
- zwiększenie: czynności skurczów serca, stężenia mleczanów we krwi oraz zużycia tlenu w czasie wysiłku submaksymalnego w porównaniu z okresem przed wystąpieniem zespołu,
- wzrost ciśnienia tętniczego w spoczynku,
- utrata apetytu z następczym spadkiem masy ciała,
- przewlekłe zmęczenie,
- zaburzenia emocjonalne,
- zaburzenia snu,
- zmniejszenie chęci do treningu,
- zwiększona podatność na infekcje,
- osłabienie mięśni,
- wzrost stężenia takich enzymów jak kinaza keratynowa i dehydrogeneza mleczanowa w osoczu, wzrost ten jest następstwem wzmożonego ich uwalniania z mięśni,
- spadek stosunku: stężenie testosteronu/stężenie kortyzolu we krwi co prowadzi do zwiększenia rozpadu białka mięśniowego.
Może wystąpić tylko jeden z powyższych objawów, lub kilka jednocześnie. Najważniejsze to jak najszybsze rozpoznanie, diagnoza przetrenowania i reakcja aby jak najszybciej wyeliminować ten stan, by zawodnik mógł jak najszybciej wrócić do założonego cyklu treningowego.
Autor: https://www.facebook.com/dawid.ratajczak.33 parakolarz (handbike), certyfikowany trener kolarstwa Way2champ.
Źródła:
Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego – Jan Górski,
komentarze